Op maandag 2 april 2012 staat de ontwerpwet Amnestie weer op de agenda van het Surinaamse parlement. In totaal 30 leden tekenen de presentielijst. Omstreeks 11.45 uur Surinaamse tijd – Nederlandse tijd: 16.45 uur wordt de vergadering door parlementsvoorzitter Jenny Simons geopend om kort daarna weer te worden geschorst. De spanningen en verdeeldheid in het parlement zijn hoorbaar, er is veel rumoer. Ik luister via radio Boskopu, het radiostation dat alle parlementsvergaderingen integraal uitzendt.
De president, vice-president en de ministers zijn niet aanwezig.
De sprekers brengen hun meningen en standpunten op een heftige manier naar voren. Begrijpelijk, want de gebeurtenissen rond 8 december 1982 houden al 30 jaar de Surinaamse samenleving in de greep en hebben de samenleving ernstig verscheurd.
De tegenstanders van de wet noemen het een zwarte dag, een dag waarop de grondwet weer zal worden vertrapt. Het parlement moet geen orgaan worden dat mensen uit de gevangenis houdt en straffeloosheid goedkeurt. Er kan en mag maar één ding met het wetsvoorstel gebeuren en dat is: het intrekken. Het heeft anders verregaande consequenties voor de nationale – en internationale rechtsorde, ook omdat in de grondwet staat dat het verboden is in te grijpen wanneer een rechtzaak loopt. Hoewel het parlement het recht heeft wetsvoorstellen in te dienen, geldt het niet voor zaken die rond 8 december 1982 spelen. Dat waren mensenrechtenschendingen en daar kan je geen wetsvoorstellen voor indienen, daarvoor geldt amnestie niet.
Slachtoffers zijn van hun bed gelicht of zaten gevangen, waren ongewapend, vormden geen enkel gevaar op moment dat ze werden opgehaald. Waar is de bewijslast dat ze subversief bezig waren? Dat onderzoek is gaande. Alleen het strafproces zal ons de nodige en benodigde informatie verschaffen, aldus de tegenstanders. In het wetsvoorstel staat bovendien niet hoe de rechterlijke macht zal worden ondersteund. Ze willen garanties voor de rechtstaat. Geen enkele wet, geen enkel parlement mag de rechterlijke macht hinderen. Er is geen aanleiding voor amnestie, het staatsbelang wordt niet gediend.
De voorstanders vinden wel dat er sprake is van staatsbelang . Bovendien is de wet al eerder goedgekeurd, ze hebben alleen de periode uitgebreid, zegt Anton Paal, één van de indieners. ( Uitbreiding periode: 25 februari 1980 – 1 januari 1992 ) Ze pleiten voor de wet omdat het in nationaal belang is rust en stabiliteit te handhaven. Zij zeggen de eenheid in het land voor ogen te hebben en willen dat de merkbare verdeeldheid wordt weggehaald. Met de waarheidscommissie, die onlangs nog aan het wetsvoorstel is toegevoegd, willen ze tot nationale verzoening komen, want alleen in eenheid kan er aan welvaart en welzijn worden gewerkt. Er wordt niet voor niets over ongestoorde ontwikkeling in het ontwerp gesproken. Deze positieve ontwikkelingen moeten niet gestoord worden. Een andere positieve ontwikkeling die genoemd wordt is dat de KLM weer frequent op Paramaribo vliegt in een Boeing 747. Rumoer in de zaal.
Interrupties: verschillende sprekers vinden dat de voorstanders van de wet een verkeerde voorsteling van zaken geven. Niemand is tegen ontwikkeling. Bovendien worden zaken nu geclaimd, terwijl veel ontwikkelingen al ingezet zijn bij voorgaande regeringen. Ontwikkeling heeft niets met amnestie te maken en die zaken met elkaar in verband brengen geeft een verkeerde voorstelling van zaken. Het lijkt wel, dat als je het niet eens bent met amnestie, dat je bang moet zijn voor je leven. Het wordt nu als een bedreiging gebracht. Waar zou de verstoring, waarover men spreekt en waar de wet voor nodig is, uit zijn ontstaan? Als de sprekers over meer informatie beschikken, moeten ze die maar delen met het parlement. Er was geen onrust in het land, die is ontstaan door de inbreng van amnestie vlak voor de uitspraak van de Krijgsraad over de decembermoorden van 1982. Vooral de haast die daarmee gepaard gaat maakt onrustig.
Er wordt melding van gemaakt dat zelfs vandaag in het parlement bedreigingen geuit zijn om mensen bang te maken. Parlementariër Bouva zou kunnen getuigen, zegt parlementariër Ruth Wijdenbosch. Bouva zegt niets bedreigends te hebben gehoord. Er zou gezegd zijn w’o batting, we slaan hem in mekaar – maar Bouva zegt dat hij gehoord heeft oen’ debatting, we gaan met hem debatteren.
Herhaaldelijk gaat de discussie over december 1982 en de jaren erna. Getuigenissen over hoe er in grote angst werd geleefd, hoe levens werden bedreigd en studenten werden afgeranseld. Niet iedereen had toen die bescherming die een rechtstaat je kan verschaffen. Simons, de parlementsvoorzitter, merkt op dat heel veel mensen ervaringen hebben opgedaan in die periode, dat zou misschien iets voor de waarheidscommissie kunnen zijn, suggereert ze.
Er zijn ook vragen. Over de juridische positie van de slachtoffers die op en rond 8 december 1982 zijn omgekomen. Hoe staatsgevaarlijk waren ze? De slachtoffers zijn van hun bed gelicht of zaten in de gevangenis. Ze waren ongewapend, vormden geen enkel gevaar op moment van gevangenneming. Waar is de bewijslast dat ze subversief bezig waren? Dat onderzoek is nu gaande en wordt door de amnestiewet verstoord. De vraag wordt gesteld wat de juridische status is van de 15 omgekomenen. Uit het autopsierapport is al duidelijk geworden dat de slachtoffers zijn mishandeld en vermoord.
Dit strafproces gaat niet over moord benadrukt Venetiaan, maar over wie de moordenaars waren en wie niet. Het is een belediging naar de families en nabestaanden om het proces te doorkruisen, vinden de tegenstanders.
Verder wil men weten of de betrokkenen, de verdachten en nabestaanden, zijn gehoord door de Commissie van Rapporteurs. Bekend is dat verdachten Ritfeld, Rozendaal en Carbiere geen amnestie willen, dat zij het oordeel van de rechter willen afwachten. Uit de strafzaak zal mogelijk blijken dat sommige verdachten onschuldig zijn en dat recht, het verschoningsrecht, wordt ze door amnestie ontnomen. Er is nog enige discussie over de waarheidscommissie, over de samenstelling, de reglementen, de effectiviteit of er eerst een waarheidscommissie moet komen en daarna amnestie of andersom. In het wetsvoorstel staat dat er direct na goedkeuring van de amnestiewet een waarheidscommissie moet worden ingesteld.
De leden komen in deze vergadering niet nader tot elkaar en blijven in alle opzichten lijnrecht tegenover elkaar staan. Dat zal morgenochtend 3 april 2012 om 09.00/ 14.00 uur het tijdstip waarop de vergadering wordt voortgezet, niet anders zijn. Het voornemen is morgen tot een standpunt over de amnestiewet te komen. Voorzitter Simons doet een dringende oproep om in de spreektijd morgen, niet weer in herhaling te vallen.
einde vergadering: 18.07/23.07 uur
Noot: in 2007 was er ook al discussie over de annestiewet daarover heb ik bericht in Amnestie en strafproces in april 2007. Interessant om in dit kader terug te lezen.
